بررسی الگوی تغییرات فنل، فلاونوئید و فعالیت آنتی اکسیدانی برگ گیاه ficus carica و fraxinifolia pterocarya درعرض جغرافیایی جنگل های هیرکانی

گیاهان به عنوان منبع اصلی تأمین غذا برای بشر نه تنها دارای ارزش ویژه تغذیه ای هستند بلکه به لحاظ تولید تعداد کثیری از مواد شیمیایی فوق العاده مفید تحت عنوان متابولیت های ثانویه، نقش بسیار مهمی را در افزایش کیفیت مواد غذایی و بهداشت جامعه انسانی دارند. رشد و عملکرد گیاهان در اکوسیستم ها و رویشگاه های طبیعی مختلف تحت تأثیر عوامل زیادی، نظیر نوع گونه، ارتفاع از سطح دریا، اقلیم منطقه، موقعیت جغرافیایی و خاک قرار دارد. به منظور بررسی تأثیر عوامل محیطی بر میزان ترکیبات فنلی و فلاونوئیدی گیاهان، دو گیاه لرگ و انجیر که به طور خودرو در استان های شمالی کشور می رویند، انتخاب شدند. برگ های این دو گیاه از استان های گیلان، مازندران و گلستان جمع آوری شدند و بعد از خشک شدن درهوای آزاد و در سایه، عصاره متانولی آنها تهیه گردید. محتوای ترکیبات فنلی آنها از طریق متد فولین- سیو کالتیو و محتوای ترکیبات فلاونوئیدی از طریق روش های رنگ سنجی اندازه گیری شد و فعالیت آنتی اکسیدانی آنها با استفاده از روش های به دام اندازی رادیکال آزاد dpph و نیتریک اکساید، قدرت احیاء کنندگی آهنiii و شلاته کردن آهن سنجیده شد. میزان سه ترکیب فنلی (گالیک اسید، کوماریک اسید و کوئرستین) هم با استفاده از کروماتوگرافی مایع اندازه گیری شد. بررسی عصاره متانولی مناطق مختلف نشان داد که بیشترین مقدار ترکیبات فنلی و فلاونوئیدی در هر دو گیاه مربوط به منطقه اسالم بود. در آزمون به دام اندازی رادیکال آزاد dpph و نیتریک اکساید و قدرت احیاء کنندگی، عصاره های برگ درختان لرگ و انجیر اسالم بهترین فعالیت آنتی اکسیدانی را نسبت به دو منطقه دیگر از خود نشان دادند. بر اساس آزمون کواریانس چند متغیره (manocova)، بین اقلیم و فاکتورهای خاک و میزان ترکیبات فنلی رابطه معنی داری (05/0? p) وجود دارد. حداقل دمای سالانه و میزان سدیم خاک همبستگی منفی، در صد مواد آلی و ازت خاک همبستگی مثبتی را با میزان ترکیبات فنلی و فلاونوئیدی، نشان دادند. با توجه به نتایج به نظر می رسد محتوای ترکیبات ثانویه گیاهان بسته به شرایط مختلف آب و هوایی متغیر می باشد و برگ های گیاهان در عرض جغرافیایی بالاتر از ترکیبات فنل، فلاونوئید و فعالیت آنتی اکسیدانی بیشتری برخوردارند. برگ های گیاهان انجیر و لرگ می توانند به عنوان یک منبع گیاهی دارای خاصیت آنتی اکسیدانی خوب در صنایع غذایی و دارویی مورد استفاده قرار گیرند.